کد مطلب:7591 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:6

گنجینه پرسمان » احكام

طبق خطبهء 79نهج البلاغه , سه نقيصه براي زن هست , ولي در مردان اين سه نقيصه نيست . آيا اين منافات با عدالت خدا ندارد و زن اشرفيت مخلوقات , مانند مرد نيست ؟! چرازنان كمتر از مردان ارث مي برند؟ چرا از زنان نيك بايد بر حذر بوده از آنان اطاعت نكرد؟ چرا ناقص عقلند؟

در پاسخ دو سؤال نخستين تقريباً جواب داده شد. براي تكميل مطلب مطالبي را اضافه مي كنيم :

شكي نيست كه اين كلام از حضرت , با توجه به اين كه بعد از جند جمل بيان شده است , بيش تر توجه به عايشه و زناني هم چون او دارد و مربوط به تمام زنان نيست و گرنه چه كسي مي تواندانكار كند در پيشرفت اسلام , زنان بزرگ و با شخصيتي هم چون خديجه و بانوي اسلام , فاطمهء زهرا3و زينب كبري و جمعي از زنان مبارز و دانشمند همانند سودهء همدانيه شركت داشته اند و براي پيشرفت اسلام و اجراي حق و عدالت , بزرگ ترين فداكاري را كرده اند و با ايماني محكم و تفكّري عالي , مردان را با تمام وجود حمايت مي كردند و علي 7براي آنان احترام فوق العاده قائل بود؟!

در اينجا بد نيست چند جمله در مورد عابشه و جريان جنگ جمل يادآور شويم .

ابن ابي الحديد مي گويد:

عايشه هنگام كشته شدن عثمان در مكّه بود. گزارش قتل عثمان را به او دادند. چون خيال مي كرد بعد از او, طلحه رئيس حكومت خواهد شد, خوشحال شد, لذا از مكه با سرعت به سوي مدينه حركت كرد و در سرزميني به نام , عبيد بن ابي سلمه از او استقبال كرد. عايشه اخبار مدينه را پرسيد و او پاسخ داد: عثمان كشته شد و با علي 7بهترين رهبر بيعت كردند. عايشه گفت : اگراين حرف صحيح باشد, كاش آسمان بر زمين فرو ريزد! واي بر تو, چه مي گويي ؟! گفت : همان كه گفتم . عايشه سخت ناراحت شد و از همان جا به مكه برگشت و نظرش عوض شد و مي گفت : قُتلواابن عفّان مظلوماً; عثمان را مظلوم كشتند!

طلحه و زبير نامه اي به عايشه نوشتند كه مطالبهء خون عثمان بنمايد و مردم را از بيعت علي 7برگرداند, و و ي چنين كرد. ام سلمه به عايشه گفت : تو تا حال مي گفتي : عثمان را بكشيد و الآن مي گويي عثمان مظلوم كشته شد؟! من از رسول خدا6شنيدم : به خدا سوگند! هيچ كس علي را دشمن نمي دارد و با او كينه نمي ورزد, خواه از اهل بيت من باشد يا نه , جز اين كه از ايمان خارج گردد.

عايشه براي جنگ با علي 7به سوي بصره حركت كرد. هنگام حركت شتري به نام در اختيارش گذاشتند تا سوار گردد. هنگامي كه نام آن را شنيد, به ياد حديثي از پيامبر6افتادكه فرموده بود: از سوار شدن بر آن شتر امتناع ورزيد. جنگ طلبان جهاز شتر را عوض كردند و گفتند اين شتر ديگري است . عايشه به سوي بصره حركت كرد و در بين راه سگ ها به او حمله كردند.كسي گفت : سگ هاي فراواني دارد و سخت حمله مي كنند. عايشه كه از پيامبر6شنيده بود سگ هاي حوئب به او حمله مي كنند, به خود آمد و گفت : مرا برگردانيد, اما بلافاصله پنجاه نفر را آوردند و قسم خوردند: اين جا سرزمين نيست و بالاخره رفت و جنگ جمل را به راه انداخت >.(1)

در مورد ارث بردن زن , شهيد مطهري بعد از نقل تاريخ ارث و ميراث و رسم رسوم طوائف متعدد در قديم , مي گويد: علّت اين كه اسلام سهم الارث زن را نصف مرد قرار داد, وضع خاصي است كه زن از لحاظ مَهْر و نفقه و سربازي و برخي قوانين جزايي دارد; يعني وضع خاص ارثي زن , معلول وضع خاصي است كه زن از لحاظ مهر و نفقه و غيره دارد. اسلام به موجب دلائلي كه در مقالات پيش گفتيم , مهر و نفقه را اموري لازم و مؤثر در استحكام زناشويي و تأمين آسايش خانوادگي و ايجاد وحدت ميان زن و شوهر مي شناسد. از نظر اسلام الغاي مهر و نفقه و خصوصاً نفقه موجب تزلزل اساس خانواده و كشيده شدن زن به سوي فحشا است . چون اسلام , مهر و نفقه را لازم مي داند, به اين سبب قهراً از بودجهء زندگي زن كاسته شده و تحميلي بر مرد شده است . اسلام مي خواهداين تحميل از طريق ارث جبران بشود; از اين رو براي مرد دو برابر زن سهم الارث قرار داده است ; پس مهر و نفقه , سهم الارث زن را تنزل داده است .(2)

در مورد تفاوت هاي آفرينشيِ مرد و زن , بعضي اصرار دارند تفاوت زن و مرد را در استعدادهاي جسمي و رواني , به حساب ناقص بودن زن و كامل تر بودن مرد بگذارند و چنين وانمود كنند كه قانون خلقت بنا به مصلحتي زن را ناقص آفريده است . ناقص بودن زن پيش از آن كه در مشرق زمين مطرح باشد, در غرب مطرح بوده است . غربيان در طعن به زن و ناقص خواندن وي بيداد كرده اندو گاهي از زبان مذهب و كليسا گفته اند: زن بايد از اين كه زن است , شرمسار باشد! گاهي گفته اند: زن آخرين موجود وحشي است كه مرد او را اهلي كرده است !

به هر حا ل تفاوت هاي زن و مرد است , نه نقص و كمال . قانون خلقت خواسته است با اين تفاوت ها تنهاسب بيش تري ميان زن و مرد ـ كه قطعاً براي زندگي مشترك ساخته شده اند ومجرد زيستن , انحراف از قانون خلقت است ـ به وجود آورد.(3)

همان طور كه قبلاً گفته شد تفاوت هاي زن و مرد, علّت نقص يكي و كمال ديگري نيست , بلكه هر دو در حد خود, موجودي كامل هستند. كامل بودن زن به همين وضع است و كامل بودن مرد نيزبه همين گونه است . زن با آن روحيات و جسميات و احساسات و جمال و لطافت و ناز و كرشمه بايد باشد و مرد هم با خصائص خود بايد باشد و هر دو موجودي كامل هستند. خداوند تبارك وتعالي يكي را كامل و ديگري راناقص خلق نكرده است و هر دو كامل و مكمّل يكديگرند. تعبير زيبا و جالب و حكيمانهء قرآن را بار ديگر تكرار مي كنيم : . البته هر دو در اخلاق و رفتار بايد دستورهاي اخلاقي را مراعات كنند و از افراط و تفريط هايي كه مربوط به هوي و هوس است بپرهيزند. اگر در روايات و كلمات بزرگان , دربارهء نقص زن چيزي به چشم مي خورد, از جهت نسبت سنجي زند با مرد است و گرنه با قطع نظر از سنجش يكي با ديگري نمي توان گفت : زن ناقص است . البته هر كدام براي ديگري مي تواند فتنه و آزمايش باشد, كما اين كه فرزندان براي پدر و مادر ممكن است فتنه باشند.

فتنه بودن يكي نسبت به ديگر, دليل نقص و بد بودن نمي شود.

براي اطلاع بيش تر كتاب را مطالعه بفرماييد.

(پـاورقي 1.ناصر مكارم و ترجمه شرح نهج البلاغه ج 1 ص 392 به نقل از شرح ابن ابي الحديد, ج 6 ص 215

(پـاورقي 2.مرتضي مطهري , نظام حقوق زن در اسلام , ص 251

(پـاورقي 3.مرتضي مطهري , نظام حقوق زن در اسلام , ص 177